Kunnen we die indexering eindelijk eens overslaan?

April 9, 2023

De algemene inflatie zit over haar piek, maar na prijsexcessen in de energiebranche is nu voeding aan de beurt. De voedingsinflatie bereikt het hoogste niveau ooit in 17 jaar. Toch lijkt dat niet zo te deren, want door de automatische loonindexering consumeert iedereen vrolijk voort.

Op een rijtje: augustus, december, februari, april, juli, oktober, en november respectievelijk in 2021 en 2022. In deze maanden werd de spilindex overschreden en volgde een automatische stijging van de meeste lonen. De volgende keer wordt al verwacht in april dit jaar.

Na de pandemie en te midden van deze woelige economische periode maakten vele bedrijven van de gelegenheid gebruik om hun prijzen excessief te verhogen. Dat de klepel helemaal is doorgeslagen merk je aan de rekening van een restaurant- of supermarktbezoek. De huismerklasagne van de Carrefour om de hoek steeg in enkele maanden tijd van vier naar vierenhalve naar vijf naar vijfenhalve euro. Dat is op het randje van de consument vlakaf uitlachen.

De consumenten gingen echter niet helemaal tegen de vlakte, vooral door de regelmatige indexeringen van hun loon. Bedrijven hadden dus weinig redenen om zich in te houden. Het gevolg is een resem recordwinsten, ongebruikelijk in tijden van aanwaaiende crisis volgens de Europese Centrale Bank.

Een automatische loonindexering heeft een verdedigbare functie, zeker voor de meest kwetsbaren onder ons. Maar nu is het wel genoeg geweest. De energiecrisis is gestild, de prijsstijgingen zijn overal doorgevoerd, tijd voor een status quo.

Te beginnen met een signaal naar de werkenden: lonen gaan niet altijd meestijgen. De volgende keer dat de spilindex wordt overschreden, is een indexsprong noodzakelijk. Zo verplicht je gezinnen zich budgettair te gedragen naar de economische situatie. Je kan nauwelijks van een harde maatregel spreken met zeven indexeringen op anderhalf jaar tijd, en het ergste achter de rug. Deze keuze zou een broodnodige aansporing tot mentaliteitswijziging bij de consument zijn.

Een indexsprong is ook goed voor het kostenplaatje van bedrijven. In de Verenigde Staten is het al aan de gang, maar te hoge loonkosten leiden naar alle waarschijnlijkheid toch tot de hakbijl in het werknemersbestand. Dan zijn werknemers de dupe. Een indexsprong helpt dit gevaar in te dijken.

Daarnaast zal het bedrijven aanzetten opnieuw volop de onderlinge concurrentie aan te gaan, in plaats van voor het opportunistische pad van prijsverhogingen te kiezen. Doen ze dat niet, dan zal de budgetbewustere consument hen afstraffen.

Dit is een van de laatste stuiptrekkingen vanuit de opleiding journalistiek die ik onlangs stopzette. Voor de volledigheid: deze website is helemaal geen politiek forum, dus de boodschap moet niet op die manier geïnterpreteerd worden. Een beetje roeren in de pot als intrede voor een gefundeerd debat kan gelukkig nooit kwaad.